Các tiêu chuẩn thiết kế chiếu sáng quan trọng cần biết
Thiết kế chiếu sáng là một lĩnh vực chuyên môn đòi hỏi kiến thức về kiến trúc, kỹ thuật điện, thẩm mỹ và các nguyên tắc chiếu sáng. Một hệ thống chiếu sáng được thiết kế tốt có thể:
- Tăng cường vẻ đẹp của không gian: Ánh sáng có thể làm nổi bật các chi tiết kiến trúc, nội thất và tạo điểm nhấn cho các khu vực trong nhà.
- Cải thiện chức năng: Ánh sáng cung cấp đủ tầm nhìn cho các hoạt động như đọc sách, làm việc, nấu ăn….
- Tạo bầu không khí mong muốn: Ánh sáng có thể tạo ra bầu không khí ấm cúng, thư giãn, lãng mạn hoặc năng động tùy theo mục đích thiết kế.
- Tiết kiệm năng lượng: Thông qua việc thiết kế ánh sáng chúng ta có thể tạo nên hệ thống chiếu sáng hiệu quả, giúp tiết kiệm năng lượng, giảm chi phí đầu tư và tiền điện.
Thiết kế chiếu sáng là gì?
Lighting Designers hay thiết kế chiếu sáng là quá trình lên ý tưởng, tính toán, bố trí và lắp đặt các nguồn sáng một cách khoa học và thẩm mỹ để tạo ra môi trường ánh sáng phù hợp với nhu cầu sử dụng và mục đích của không gian.
Ứng dụng của lĩnh vực thiết kế chiếu sáng gồm:
- Thiết kế chiếu sáng nội thất: nhà ở, trung tâm thương mại, tòa nhà, khách sạn, lâu đài, biệt thự…
- Thiết kế chiếu sáng ngoại thất (bao gồm cả mặt tiền, mặt dựng): nhà ở, khách sạn, cửa hàng…
- Thiết kế chiếu sáng sân vườn biệt thự, resort, khu nghỉ dưỡng…
- Thiết kế chiếu sáng nhà xưởng sản xuất, nhà máy, khu công nghiệp, trường học, bệnh viện…
- Thiết kế chiếu sáng không gian lớn cảnh quan đô thị: công viên, sân vận động, sân thể thao, chiếu sáng đô thị…
- Thiết kế chiếu sáng công trình kiến trúc cổ đền, chùa, cầu đường, tượng đài…
Lợi ích của thiết kế chiếu sáng?
Thiết kế chiếu sáng mang lại nhiều lợi ích cho cuộc sống của con người, bao gồm:
-
Tăng hiệu quả hoạt động:
- Ánh sáng phù hợp giúp con người tập trung hơn, làm việc hiệu quả hơn và giảm nguy cơ mắc sai sót.
- Ánh sáng đồng đều, không gây chói giúp học sinh tiếp thu bài tốt hơn.
- Ánh sáng cũng có thể ảnh hưởng đến tâm trạng và cảm xúc của con người. Ánh sáng sáng, vui tươi có thể giúp tăng cường năng lượng và sự lạc quan, trong khi ánh sáng dịu nhẹ, ấm áp có thể giúp thư giãn và giảm căng thẳng.
-
Tạo môi trường an toàn:
- Ánh sáng đầy đủ giúp con người nhìn rõ hơn, tránh tai nạn và thương tích.
- Ánh sáng cũng có thể giúp tạo ra môi trường an ninh hơn bằng cách xua đuổi kẻ trộm và kẻ phá hoại.
-
Nâng cao tính thẩm mỹ:
- Thiết kế chiếu sáng sáng tạo có thể giúp tạo ra không gian đẹp, độc đáo và ấn tượng.
- Ánh sáng cũng có thể được sử dụng để tạo điểm nhấn cho các chi tiết kiến trúc hoặc nội thất trong không gian.
Ví dụ:
- Nhà hàng: Ánh sáng ấm áp, lãng mạn có thể tạo ra bầu không khí ấm cúng và thu hút khách hàng…
- Cửa hàng: Ánh sáng rực rỡ, bắt mắt có thể giúp thu hút sự chú ý của khách hàng và quảng bá sản phẩm…
-
Tiết kiệm năng lượng:
- Các loại đèn tiết kiệm năng lượng như đèn LED có thể giúp giảm thiểu chi phí điện năng và bảo vệ môi trường.
- Thiết kế chiếu sáng thông minh có thể tự động điều chỉnh độ sáng theo nhu cầu sử dụng, giúp tiết kiệm năng lượng hiệu quả hơn.
-
Tăng cường sức khỏe:
- Các sản phẩm đèn LED chiếu sáng cao cấp có chỉ số CRI tương đương ánh sáng tự nhiên, có tác động tích cực đến sức khỏe con người, giúp tăng cường hệ miễn dịch, cải thiện tâm trạng và thúc đẩy giấc ngủ.
Các xu hướng thiết kế chiếu sáng phổ biến hiện nay
Tùy vào từng không gian mà hiện nay có nhiều loại hình thiết kế chiếu sáng bao gồm:
-
Thiết kế chiếu sáng tổng thể:
- Chiếu sáng tổng thể là hình thức chiếu sáng phổ biến nhất trong hầu hết các công trình, không gian. Vai trò của nó là cung cấp ánh sáng chung cho cả không gian và thường được xem là lớp ánh sáng đầu tiên (lớp nền) tạo cảm giác về không gian cho người nhìn.
- Chiếu sáng tổng thể sẽ sử dụng cho các khu vực như phòng khách, phòng ngủ, văn phòng, nhà hàng, cửa hàng,…Các loại đèn thường sử dụng chiếu sáng tổng thể là: đèn downlight, đèn âm trần, đèn tuýp, đèn panel,…
-
Thiết kế chiếu sáng chức năng:
- Chiếu sáng chức năng là loại hình chiếu sáng cung cấp ánh sáng tập trung cho một khu vực cụ thể, để thực hiện các hoạt động như đọc sách, làm việc, nấu ăn, trang điểm…. Loại hình này bổ sung cho chiếu sáng tổng thể, cung cấp ánh sáng cho các hoạt động cần độ chính xác và tập trung
- Loại hình này thường sử dụng cho các khu vực như bàn làm việc, bàn học, khu bếp, bàn trang điểm,, phòng mổ bệnh viện…Các loại đèn thường dùng để chiếu sáng chức năng là: đèn bàn, đèn học, đèn rọi ray, đèn downlight, đèn panel…
-
Thiết kế chiếu sáng điểm nhấn:
- Chiếu sáng điểm nhấn là loại hình chiếu sáng sử dụng để làm nổi bật một khu vực cụ thể hoặc một đối tượng trong không gian. Nó tạo ra điểm nhấn thu hút sự chú ý của người nhìn và giúp tăng thêm tính thẩm mỹ cho không gian. Tạo điểm nhấn cho các chi tiết kiến trúc, nội thất hoặc tác phẩm nghệ thuật như: bức tranh, tượng điêu khắc, cầu thang, lối đi,….
- Chiếu sáng điểm nhấn thường sử dụng các loại đèn như: đèn rọi ray, đèn spotlight, đèn thả, đèn âm tường, đèn LED hắt…
-
Thiết kế chiếu sáng trang trí:
- Chiếu sáng trang trí đóng vai trò quan trọng trong việc tạo điểm nhấn, tăng tính thẩm mỹ và hoàn thiện vẻ đẹp cho không gian. Ánh sáng được sử dụng khéo léo có thể biến đổi hoàn toàn bầu không khí, mang đến cảm xúc và trải nghiệm khác biệt.
- Chiếu sáng trang trí thường áp dụng cho các khu vực như phòng khách, nhà hàng, quán cà phê, khách sạn…Các loại đèn thường sử dụng là: đèn LED dây, đèn lồng, đèn nến, đèn gắn tường…
-
Thiết kế chiếu sáng ngoài trời:
- Chiếu sáng ngoài trời có vai trò quan trọng trong việc làm đẹp cảnh quan, nâng cao tính an toàn và tạo bầu không khí ấm cúng cho khu vực ngoài trời. Ánh sáng được sử dụng hợp lý có thể biến đổi hoàn toàn diện mạo của khu vườn, sân nhà, hồ bơi hay hiên nhà. Mang đến sự thư giãn, thoải mái và những trải nghiệm thú vị khi sử dụng không gian ngoài trời.
- Các loại đèn để chiếu sáng ngoài trời cần phải có tính năng chống nước, chống bụi bẩn như: đèn LED âm nước, đèn trụ sân vườn, đèn âm đất, đèn pha LED…
Ngoài ra, còn có một số loại hình thiết kế chiếu sáng khác như:
- Chiếu sáng kiến trúc: Sử dụng ánh sáng để làm nổi bật các hoa văn họa tiết, đường nét phào chỉ.
- Chiếu sáng khẩn cấp: Cung cấp ánh sáng cho hành lang, lối thoát hiểm khi nguồn điện chính bị mất, đảm bảo an toàn cho người sử dụng.
Các tiêu chuẩn cần đảm bảo khi thiết kế chiếu sáng
Việc thiết kế chiếu sáng cần phải tuân thủ đầy đủ các quy định của nhà nước về tiêu chuẩn ánh sáng như:
- Quy chuẩn kỹ thuật Quốc Gia QCVN 09:2013/BXD
- Tiêu chuẩn Việt Nam TCVN 7114-1:2008
- Quy chuẩn xây dựng Việt Nam QCXDVN 05 : 2008/BXD
- Quyết định của bộ Y tế QĐ/BYT 3733/2002 về tiêu chuẩn chiếu sáng
Cụ thể hơn để một thiết kế chiếu sáng tốt, cần tuân thủ một số tiêu chuẩn sau:
-
Tiêu chuẩn về độ rọi:
- Lượng ánh sáng cho từng khu vực cần phải đáp ứng theo đúng quy định trong các tiêu chuẩn quốc gia và quốc tế.
Ví dụ:
+ Phòng làm việc: 500 – 750 lux
+ Phòng ngủ: 100 – 200 lux
+ Phòng bếp: 300 – 500 lux
+ Phòng khách: 200 – 300 lux
-
Tiêu chuẩn về độ chói:
- Khi thiết kế chiếu sáng cần lưu ý đến vấn đề chói lóa (UGR- Anti glare), khi cường độ ánh sáng vượt quá giới hạn sẽ gây giảm tầm nhìn, làm căng mắt, gây suy giảm thị lực.
Ví dụ:
+ Phòng làm việc: URG < 19
+ Phòng ngủ: URG < 16
+ Phòng bếp: URG < 25
+ Phòng khách: URG < 20
-
Tiêu chuẩn về chỉ số hoàn màu (CRI):
- Chỉ số hoàn màu (CRI) là thước đo khả năng thể hiện màu sắc của ánh sáng một cách trung thực so với ánh sáng tự nhiên.
- Cần lựa chọn đèn có CRI phù hợp với tiêu chuẩn để đảm bảo màu sắc được thể hiện trung thực nhất.
Ví dụ: Tiêu chuẩn về CRI quy định mức CRI tối thiểu cho phép trong từng khu vực sử dụng.
+ Phòng làm việc: CRI > 80
+ Phòng ngủ: CRI > 80
+ Phòng bếp: CRI > 90
+ Phòng khách: CRI > 80
-
Tiêu chuẩn về an toàn điện:
- Hệ thống chiếu sáng cần được thiết kế và thi công theo đúng tiêu chuẩn về an toàn điện để đảm bảo an toàn cho người sử dụng.
- Cần sử dụng các thiết bị điện chất lượng cao, có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng.
- Cần tuân thủ các nguyên tắc về lắp đặt điện an toàn.
-
Tiêu chuẩn về tiết kiệm năng lượng:
- Sử dụng các loại đèn tiết kiệm năng lượng như đèn LED để giảm thiểu chi phí điện năng.
- Tắt đèn khi không sử dụng.
- Sử dụng hệ thống điều khiển ánh sáng thông minh để tự động điều chỉnh độ sáng theo nhu cầu sử dụng.
Hướng dẫn thiết kế chiếu sáng
Để có một bản thiết kế tốt, các bạn có thể thuê một nhà thiết kế chiếu sáng chuyên nghiệp hoặc tự thiết kế chiếu sáng. Tự thiết kế sẽ gặp nhiều khó khăn trong việc tạo ra hệ thống chiếu sáng hiệu quả. Thiết kế sai sẽ gây lãng phí năng lượng, ô nhiễm ánh sáng và ảnh hưởng đến thẩm mỹ.
Để hạn chế những khó khăn và tránh mắc sai lầm dưới đây là những kiến thức quan trọng khi thiết kế chiếu sáng.
Nguyên tắc khi thiết kế chiếu sáng
Các nguyên tắc cần đảm bảo khi thiết kế chiếu sáng gồm:
-
Xác định mục đích sử dụng:
- Xác định rõ mục đích sử dụng của không gian (làm việc, nấu ăn, nghỉ ngơi, giải trí) để lựa chọn ánh sáng phù hợp.
- Mỗi không gian có nhu cầu chiếu sáng riêng biệt, đảm bảo đáp ứng chức năng sử dụng hiệu quả.
Ví dụ:
- Phòng làm việc: Cần ánh sáng mạnh, tập trung để đảm bảo hiệu quả công việc.
- Phòng ngủ: Cần ánh sáng dịu nhẹ, ấm áp để tạo cảm giác thư giãn.
- Phòng bếp: Cần ánh sáng sáng, đồng đều để dễ dàng nấu nướng và dọn dẹp.
- Phòng khách: Cần ánh sáng linh hoạt, có thể điều chỉnh để phù hợp với các hoạt động khác nhau (xem phim, đọc sách, trò chuyện….).
-
Tính toán kích thước và hình dạng không gian:
Phân chia khu vực chiếu sáng:
- Chiếu sáng chính: Cho khu vực chức năng chính (bàn làm việc, khu nấu ăn, khu tiếp khách). Sử dụng ánh sáng mạnh, tập trung.
- Chiếu sáng phụ: Cho khu vực tạo điểm nhấn hoặc thẩm mỹ (góc trang trí, lối đi). Sử dụng ánh sáng nhẹ nhàng, tạo hiệu ứng lung linh.
Điều chỉnh ánh sáng theo kích thước:
- Không gian rộng: Sử dụng nhiều nguồn sáng kết hợp để tạo sự đồng đều, tránh cảm giác trống trải.
- Không gian hẹp: Sử dụng ánh sáng sáng màu, phản xạ tốt để tạo cảm giác rộng rãi hơn.
- Trần nhà cao: Sử dụng đèn thả trần hoặc đèn chùm để tạo điểm nhấn và phân bổ ánh sáng hiệu quả.
- Trần nhà thấp: Sử dụng đèn downlight hoặc đèn âm trần để tạo cảm giác cao ráo hơn.
-
Tận dụng ánh sáng tự nhiên:
- Nên kết hợp sử dụng tối đa ánh sáng tự nhiên từ cửa sổ, giếng trời để tiết kiệm năng lượng và tạo môi trường sống an toàn hiệu quả.
-
Lựa chọn đèn và hiệu ứng phù hợp:
- Loại đèn: Lựa chọn loại đèn phù hợp với mục đích sử dụng, đáp ứng các yêu cầu về tính an toàn và thẩm mỹ.
Ví dụ:
+ Đèn LED Downlight: Chiếu sáng không gian chung.
+ Đèn Spotlight: chiếu sáng tạo điểm nhấn.
+ Đèn LED trang trí: Tạo hiệu ứng ấm áp, lãng mạn làm tăng sự sinh động cho không gian.
- Hiệu ứng: Lựa chọn hiệu ứng phù hợp để tạo nên không gian đáp ứng yêu cầu thiết kế.
Ví dụ:
+ Ánh sáng trực tiếp: Tạo hiệu ứng mạnh mẽ, tập trung.
+ Ánh sáng gián tiếp: Tạo hiệu ứng mềm mại, dịu nhẹ.
+ Ánh sáng khuếch tán: Tạo hiệu ứng đồng đều, không gây chói mắt.
-
Phân phối ánh sáng đồng đều:
- Tránh các vùng tối hoặc quá sáng trong không gian.
- Sử dụng nhiều nguồn sáng kết hợp để tạo sự đồng đều và tăng hiệu quả chiếu sáng.
- Sử dụng ánh sáng gián tiếp và khuếch tán để tạo hiệu ứng mềm mại, dễ chịu.
-
Tránh lóa và chói:
- Che chắn nguồn sáng trực tiếp bằng chụp đèn, rèm cửa hoặc tán quang.
- Sử dụng đèn có góc chiếu phù hợp để tránh chiếu thẳng vào mắt người sử dụng.
- Điều chỉnh độ sáng của đèn để phù hợp với nhu cầu sử dụng.
-
Tạo điểm nhấn và thẩm mỹ:
- Sử dụng chiếu sáng để tạo điểm nhấn cho các chi tiết kiến trúc, nội thất hoặc tác phẩm nghệ thuật.
- Kết hợp các loại đèn khác nhau để tạo hiệu ứng đa dạng, độc đáo.
- Sử dụng ánh sáng màu để tạo bầu không khí mong muốn (lãng mạn, vui tươi, v.v.).
-
Tiết kiệm năng lượng:
- Sử dụng đèn LED tiết kiệm năng lượng.
- Sử dụng hệ thống điều khiển ánh sáng thông minh để tự động điều chỉnh độ sáng theo nhu cầu sử dụng.
-
Chi phí thực hiện:
- Cần phải tính toán và tối ưu chi phí. Để đạt được hiệu quả chiếu sáng tốt nhất với chi phí thấp nhất.
Qúy khách có thể xem nhiều hơn tại
- Website : https://anhouse.design
- Fanpage Kiến Trúc: https://www.facebook.com/AnHouseDesign2020
- Fanpage Nội Thất: https://www.facebook.com/NoiThat.AnHouse/
Địa chỉ : Số 68, Đại lộ Lê Nin, TP Vinh, Nghệ An.
Hotline: 0984 519 822 – 0937 020 886
